11.6  Onderzoek
Hoe ziet er een goed opgezet onderzoek uit?

Die vraag gaan we in deze paragraaf behandelen. We onderscheiden verschillende delen:

  1. onderzoeksopzet,

  2. verzamelen van data,

  3. verwerken van data,

  4. analyse van data,

  5. conclusie en rapportage.


Onderzoeksopzet
Hierin staat de onderzoeksvraag centraal: wat wil je te weten komen? De onderzoeksvraag kan eventueel opgesplitst worden in deelvragen. Welke variabelen zijn interessant?
Bedenk een passende titel voor het onderzoek.
Ook aan de relevantie van het onderzoek moet aandacht worden besteed: voor wie is het onderzoek interessant en waarom?

Verzamelen van data
Dit deel bevat een plan hoe je aan de gewenste data gaat komen. Als je zelf een steekproef (enquête) neemt, moet je je afvragen of die representatief is. Je moet er met name op letten dat je geen ingebouwde voorselectie hebt. Ook moet je erop letten dat je vragen niet suggestief zijn.

Verwerken van data
De gegevens die je hebt verzameld zet je in een tabel. Waarschijnlijk is deze nog onoverzichtelijk. Je kiest variabelen en neemt stukken uit de tabel samen.
Dit kun je presenteren in kruistabellen of grafisch in een cirkeldiagram, staafdiagram, histogram of lijngrafiek.

Analyseren van data
Hierbij kunnen effectgrootte, odds-ratio en kansrekening van pas komen om te bepalen of je resultaten significant genoemd mogen worden.

Concluderen en rapporteren
Hierin beantwoord je de onderzoeksvraag. Je vat de uitkomsten van het onderzoek samen. Deze kunnen leiden tot aanbevelingen, eventueel voor vervolgonderzoek.
In een bijlage kunnen de tabellen en eventueel geraadpleegde literatuur worden opgenomen.

Een uitgewerkt voorbeeld

In het onderstaande, uitgewerkte voorbeeld slaan we het deel van het verzamelen van de data over. We starten met de volgende dataset.

Opmerking
In deze paragraaf worden geen antwoorden gegeven.

1

Hiernaast staat een deel van de tabel.

Kloppen de aantallen wel met elkaar?

Onderzoeksopzet

Onderzoeksvraag
Is er een verschuiving tussen 2007/’08 en 2009/’10 wat aantallen leerlingen betreft van vmbo naar havo/vwo?

Toelichting
Het vermoeden bestaat dat er steeds minder kinderen (ouders) voor vmbo kiezen en dus steeds meer voor havo/vwo. Zie het artikel hieronder, afkomstig van de site van ouders.net , waarin zo’n verschuiving in globale percentages wordt genoemd. (Het is geschreven door de Besturenraad, dat is een landelijke organisatie voor christelijke onderwijsinstellingen.)

2

Verzin een passende titel voor dit onderzoek. (Dat kun je ook achteraf doen.)

3

Als er een duidelijke verschuiving is, zal dat verstrekkende gevolgen hebben. Dus moet de politiek daar rekening mee houden.

Noem enkele maatschappelijke en economische gevolgen.

Verzamelen van data

De gegevens uit de tabel waarmee deze paragraaf begint, zijn gevonden op internet. Ze zijn afkomstig van het cbs (de tabel is een bewerking, zodat hij mooi op een pagina past).
De tabel is ook in Digimap beschikbaar onder de naam: onderwijs.cbs.
De originele tabel is te vinden bij het cbs.
Kies daar bij Voortgezet onderwijs: “leerlingen naar onderwijssoort”.
We vergelijken de jaren 2007/2008 en 2009/2010.
Daarbij nemen we de totale aantallen op vmbo en havo/vwo.

Verwerken van data
4

We maken een 2×2-kruistabel. Daarvoor moet je keuzes maken.

a

Kies je voor de bovenbouw, voor de onderbouw of voor het totaal?

b

Reken je het praktijkonderwijs bij het vmbo?

De verschillende schooltypen hebben verschillende aantallen leerjaren.

c

Houd je hier rekening mee? Hoe?

d

Werk je met absolute aantallen of met procenten? Waarom?

5
a

Maak de kruistabel van je keuze.

2007/’08

2009/’10

totaal

havo/vwo

vmbo

totaal

b

Geef de gegevens ook grafisch weer. Kies je eigen type plaatje.

Analyseren van data
6
a

Bereken de bijbehorende odds-ratio.

b

Maakt het daarbij uit of je met absolute aantallen of met percentages werkt?

7

Anneke heeft in opgave 51 zulke keuzes gemaakt, dat ze besluit dat in 2007/2008 59 % naar havo/vwo ging en in 2009/2010 60 % naar havo/vwo ging. Dat scheelt maar 1 %, maar het gaat wel over een half miljoen leerlingen.
Stel dat in 2009/2010 eigenlijk nog steeds het percentage van 59 % gold.

Bereken de kans dat dan door toeval 60 % of meer voor havo/vwo koos.

Concluderen en rapporteren
8

Vind je het verschil tussen 2007/2008 en 2009/2010 significant?

9

Het aandeel van het vmbo is in twee jaar tijd afgenomen.

a

Doe een voorspelling van de situatie in 2019/2020 van lineaire groei.

b

Doe dat ook uitgaande van exponentiële groei.

10

Schrijf een korte aanbeveling aan de politiek op grond van je bevindingen.

Enquêtevragen

Realiseer je om te beginnen wat het doel is van de enquête, dus wat je te weten wilt komen. Bijvoorbeeld wil je:

  1. de service van je bedrijf verbeteren,

  2. een voorspelling voor de toekomst doen,

  3. eventueel passende maatregelen nemen.

Van belang is ook de doelgroep: zijn het mannen, 65+ers, automobilisten, veelverdieners, scholieren, hooligans?

Bijzondere aandacht verdient het stellen van vragen in een enquête. Daarbij moet je op een heleboel dingen letten.

  1. Stel de vraag niet aan een bij voorbaat selecte groep.

  2. Zorg ervoor dat de vraag helder gesteld is; vermijd (dubbele) ontkenningen.

  3. De vraag mag niet suggestief zijn.

  4. De vraag mag niet in strijd zijn met de privacy.

  5. De vraag moet niet uitgaan van vooringenomen standpunten.

  6. Wees specifiek; vermijd termen als “vaak”, “zelden”.

  7. Stel geen vragen die iedereen hetzelfde zal beantwoorden.

  8. Stel geen vragen over het verre verleden of de verre toekomst.


In de volgende opgave staan voorbeelden van deze fouten.

11

Wat is je bezwaar tegen de volgende vragen?

a

Bij een nascholing voor leraren wiskunde op 10 juni wilden de organisatoren – met het oog op komende jaren – weten of 10 juni een geschikte dag was in het jaar. De vraag aan de deelnemers luidde: “Is 10 juni een geschikte dag voor de nascholing?”

b

“Heb jij de afgelopen maand een winkeldiefstal gepleegd?"

c

“Denk je dat de aangekondigde bezuinigingen op onderwijs ten koste gaan van de kwaliteit?”

d

“Vind je een doelpuntloze voetbalwedstrijd even interessant als een doelpuntrijke wedstrijd?”

e

“Vind je het milieu belangrijk?”

f

Aan ouders van scholieren: “Was jij vroeger een brave leerling?”

g

Mentor vraagt aan leerlingen: “Maak jij regelmatig je huiswerk?”

h

Een enquête onder studenten: “Ga jij na je pensioen vaak met vakantie?”

i

“Ben jij fan van Ajax of PSV?”

j

In een reisbureau: “Blijft u binnen Nederland of gaat u naar het buitenland?”

k

“Denkt u dat roken slecht is voor de gezondheid?”

Opdracht

Voer zelf een onderzoek met eenzelfde opzet als het uitgewerkte voorbeeld. Hieronder volgen enkele suggesties voor onderwerpen.

  1. Je kunt zelf een geheel eigen onderwerp kiezen, daarbij je eigen data verzamelen, bijvoorbeeld door middel van een enquête.

  2. Je kunt data van internet halen.


Op internet vind je rijke bronnen.

De website verkiezingsuitslagen
Een online databank met verkiezingsuitslagen van Eerste Kamer, Tweede Kamer, provincie en gemeente, te selecteren op jaartal, provincie, kieskring en gemeente.

De websites van het knmi , weerdirect en cesar-database
Websites met allerlei historische weergegevens uitgesplitst naar weerstation en datum.

De website koningvoetbal
Een website met allerlei voetbaluitslagen van de eredivisie, maar ook wedstrijden van het Nederlands elftal, Europacupwedstrijden van Nederlandse clubs, en veel info over WK- en EK-toernooien.

De website easy.dans.knaw
Een engelstalige site met data van allerlei Nederlandse onderzoeken, waarvan een flink aantal beschikbaar zijn voor geregistreerde gebruikers.

De website cbsinuwbuurt
Hier kun je door selectie van plaats, buurt en thema allerlei interessante gegevens op wijkniveau vinden.

De website cbs
Door te klikken op “thema's”, dan een thema te kiezen (bijvoorbeeld “bevolking” of “onderwijs”) en vervolgens te klikken op “cijfers” krijg je de mogelijkheid om via StatLine de data te sorteren naar eigen inzicht (m.b.v. de knop "Pas gegevens aan").
Eenmaal in StatLine kun je zelf tabellen maken.

De website census
Een Amerikaanse site met allerlei historische gegevens over o.a. inkomen opgesplitst naar ras (white, black, Hispanic, Asian), naar leeftijd, gezinssamenstelling en sekse.

De website gbe-bund/
Duitse site over gezondheid, ook internationale vergelijking tussen landen.

De website euphix
Engelstalige internationale vergelijking over gezondheid.

De website nationaalkompas
Over gezondheid, waarbij veel tabellen als grafisch zijn omgezet.

De website lib.stat.cmu.edu Kies: datasubjects
Een Amerikaanse site met zeer veel data op allerlei gebied.